||om tat sat||

సుందరకాండ.
అథ ద్వావింశస్సర్గః

సీతాయాః తత్ పరుషం వచనం శ్రుత్వా ప్రియదర్శనాం తం సీతాం రాక్షసాధిపః విప్రియం ప్రత్యువాచ||

' స్త్రీణాం యథ యథా సాంత్వయితా తథా తథా వశ్యః యథా యథా ప్రియం వక్తా తథా తధా పరిభూతః భవిష్యతి|| త్వయి సముత్థిథా కామః సుసారథిః అమార్గం ఆసాద్య ద్రవతః హయానివ మే క్రోధం సన్నియమేచ్ఛతి ||మనుష్యాణాం కామః వామః యస్మిన్జనే నిబధ్యతే తస్మిన్ అనుక్రోశః స్నేహః చ జాయతే కిల||

' వరాననే ఏతస్మాత్ కారణాత్ వధార్హం అవమానార్హం మిథ్యా ప్రవ్రజితే రతామ్ త్వాం న ఘాతయామి || మైథిలి యాని యాని పరుషాణీహ వాక్యాని మామ్ బ్రవీషి తేషు తేషు తవ వధః యుక్తః '|| వైదేహీం సీతాం ఏవమ్ ఉక్త్వాతు రాక్షసాధిపః క్రోధసంరంభ సంయుక్తః రావణః ఉత్తరం అబ్రవీత్

' మయా తే యః అవధిః కృతః | ద్వౌ మాసౌ మే రక్షితవ్యౌ వరవర్ణినీ తతః మమ శయనం ఆరోహ || ద్వాభ్యాం మాసాభ్యాం ఊర్ధ్వం మాం భర్తారమ్ అనిచ్ఛతీం త్వాం మమ ప్రాతరాశార్థం మహననే ఆలభంతే'||

రాక్షసేంద్రేణ తర్జ్యమానం తాం జానకీం సంప్రేక్ష్య దేవగంధర్వకన్యాః వికృతేక్షణాః విషేదుః || తేన రక్షసా తర్జితాం తాం సీతాం అపరాం ఔష్టప్రకారైః తథా అపరాః వక్త్రనేత్రైః ఆశ్వాసయామాసుః || తాభిః ఆశ్వాసితా సీతా వృత్తశౌండీర్య గర్వితం ఆత్మహితం వాక్యం రాక్షసాధిపం రావణమ్ ఉవాచ||
' నిశ్రేయసే స్థితః కశ్చిత్ జనః యో త్వాం అస్మాత్ విగర్హితాత్ కర్మణః నివారయతి న అస్తి నూనం || శచీపతేః శచీమివ ధర్మాత్మనః పత్నీం మాం త్రిషు లోకేషు త్వదన్యః కః మనసాదపి ప్రార్థయేత్ || రాక్షసాధమ అమిత తేజసః రామస్య భార్యాం యత్ పాపం ఉక్తవాన్ అసి తస్య క్వ గతః మోక్ష్యసే || యుధి సదృశః దృప్తః మాతంగః శశః చ యథా , తథా నీచః రామః మాతంవద్రామః త్వం శశవత్ స్మృతః || సః త్వం ఇక్ష్వాకునాథం క్షిపన్ న లజ్జసే తస్య చక్షోర్విషయం తావత్ న ఉపగచ్ఛసి || అనార్య మామ్ నిరీక్షతః తే కౄరే విరూపే కృష్ణపింగాక్షే ఇమే నయనే కస్మాత్ న పతితే క్షితౌ|

' తస్య ( రామస్య) ధర్మాత్మనః పత్నీం దశరథస్య స్నుషా చ మాం వ్యాహరతో తేన జిహ్వా కథం న వ్యవసీర్యతే | భస్మార్హ దశగ్రీవ రామస్య అసందేశాత్ తపసః అనుపాలనాత్ తేజసా త్వాం భస్మ నకుర్మి|| ధీమతః రామస్య అహం త్వయా అపహర్తుం న శక్యా | తవ వధార్హాయ విధిః అత్ర విహితః న సంశయః||శూరేణ ధనదభ్రాత్రా బలైః సముదితేన చ త్వయా రామం అపోహ్య కస్మాత్ దారచౌర్యం కృతం '|

రావణః రాక్షసాధిపః సీతాయాః వచనమ్ శ్రుత్వా జానకీం కౄరే వివృత్యనయనే అన్వవైక్షత|| నీలజీమూత సంకాశః మహాభుజశిరోధరః సింహసత్వగతిః శ్రీమాన్ దీప్త జిహ్వాగ్రలోచనః |చలాగ్రమకుటప్రాంశుః చిత్రమాల్యానులేపనః రక్తమాల్యాంబరధరః తత్సంగదవిభూషణః ||అమృతోత్పాదనద్ధేన భుజగేన మన్దరః ఇవ మహతా మేచకేన శ్రోణిసూత్రేణ సుసంవృతః||

రావణః తాభ్యాం పరిపూర్ణాభ్యాం భుజాభ్యాం శృంగాభ్యాం మందర ఇవ సః అచలసంకాసః రాక్షసేశ్వరః శుశుభే|| తరుణాదిత్య వర్ణాభ్యాం కుణ్డలాభ్యాం విభూషితః రక్తపల్లవపుష్పాభ్యం అశోకాభ్యాం అచలః ఇవ రావణః అస్తి ||కల్పవృక్షప్రతిమః సః మూర్తిమాన్ వసంతః ఇవ శ్మశానచైత్యప్రతిమః భూషితః అపి భయంకరః ||

కోపసంరక్త లోచనః రావణః వైదేహీం అవేక్షమాణః భుజంగ ఇవ నిఃశ్వసన్ సీతాం ఉవాచ|| అనయేన అభిసంపన్నం అర్థ హీనం అనువ్రతే అద్య అహం త్వాం సూర్య ఔజసాసన్ధ్యామివ నాశయామి || రాజా శత్రురావణః మైథిలీం ఇతి ఉక్త్వా తతః ఘోరదర్శనాః రాక్షసీః సందిదేశ||

ఏకాక్షీం ఏకకర్ణాం తథా కర్ణప్రావరణం చ గోకర్ణీం హస్తికర్ణీం లంబకర్ణీం అకర్ణికామ్ చ||హస్తిపాద్యః అశ్వపాద్యః గోపాదీం పాదచూళీకాం చ ఏకాక్షీం ఏకపాదీం పృథుపాదీం అపాదికాం చ|| అతిమాత్ర శిరోగ్రీవాం అతిమాత్ర కుచోదరీం అతిమాత్రస్య నేత్రాం చ దీర్ఘజిహ్వాం అజిహ్వికాం చ || అనాసికాం సింహముఖీం గోముఖీం సూకరీముఖీం చ|

తాం రాక్షసీం రావణః అవద్త్ | ’రాక్షస్యః సర్వాః క్షిప్రం సమేత్య జానకీ సీతా క్షిప్రం యథా మద్వశగా భవతి తథా కురుత||ప్రతిలోమానులోమైశ్చ సామదానాదిభేదనైః దండస్య ఉద్యమానేన వైదేహీం అవర్జయత’|| రాక్షసేంద్రః పునః పునః ఇతి ప్రతిసమాసాద్య కామమన్యుపరీతాత్మా జానకీం పర్యతర్జయత్ ||

తతః ధాన్యమాలినీ రాక్షసీ శీఘ్రం ఉపగమ్య దశగ్రీవం పరిష్వజ్య ఇదం వచనం అబ్రవీత్||

’ మహారాజ మయా క్రీడ|రాక్షసేశ్వర వివర్ణయా కృపణయా మానుష్యా అనయా సీతయా తవ కిం || మహారాజ అమరశ్రేష్ఠః తవ బాహుబలార్జితాన్ దివ్యాన్ భోగసత్తమాన్ అస్యాః నూనం న విదధాతి || అకామాం కామయానస్య శరీరం ఉపతప్యతే ఇచ్ఛంతీం కామయానస్య శోభనా ప్రీతిః భవతి ’||

రాక్షస్యా ఏవముక్తః బలీ మేఘసంకాశః సః రాక్షసః తతః సముత్‍క్షిప్తః ప్రహసన్ న్యవర్తత|| సః దశగ్రీవః మేదినీం కంపయన్నివ ప్రస్థితః జ్వలదభాస్కరవర్ణాభమ్ నివేశనమ్ ప్రవివేశ||దేవగంధర్వకన్యాః చ నాగకన్యాః చ సర్వత్ః దశగ్రీవం పరివార్య తం గృహోత్తమం వివిశుః||

సః రావణః ధర్మపరాం అవస్థితాం ప్రవేపమానాం మైథిలీం పరిభర్త్స్య సీతాం విహాయ మదనేన మోహితః భాస్వరం స్వం వేశ్మేవప్రవివేశ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే ద్వావింశస్సర్గః||

||om tat sat||